اخبار و نکاتگزارش و تحلیل

واژه نامه و اصطلاحات رایج در صنعت مد، پوشاک و نساجی

با توجه به اینکه در هر حوزه و زمینه ای اصطلاحات و لغات خاصی استفاده میشود نیاز به یک مرجع کامل که بتوان به طور تخصصی به آن مراجع شود وجود دارد. تیپ تیک با فعالیت در زمینه تولید و پخش عمده پوشاک، واژه نامه و دیکشنری تخصصی لباس را فراهم کرده و در اختیار شما قرار داده است.

با توجه به اینکه صنعت مد و پوشاک به سرعت در حال پیشرفت است و هر روزه شاهد کلمات و اصطلاحات جدیدی در زمینه پوشاک هستیم این واژه نامه و دیکشنری تخصصی لباس به بیان معانی و اصطلاحات رایج در صنعت مد، پوشاک و نساجی پرداخته است.

واژه نامه و دیکشنری تخصصی لباس

پوشاک لباس – هر چیز پوشیدنی -جامه – پوششی برای پوشاندن اندام های بدن در برابر تغیرات اقلیمی
تن پوش لباس- پوشاک –پوشش – جامه  – رخت-آنچه تن را بپوشاند
لباس پوشاک – تن پوش – انچه که بر تن پوشند – جامه –  رخت –
ملبوس پوشیدنی – لباس – پوشاک – جامه – رخت –تن پوش
دثار پوشش- جامه – لباس – جامه که بر بالای جامه ٔ دیگر پوشند و آن جامه ٔزیرین را شعار گویند.
البسه پوشاک – جامه  ها – جمع لباس – پوشش ها – پوشیدنی ها
جامه پارچه بافته نادوخته را جامه گویند-در زبان پهلوی جامک نیز بیان شده است.
پوشش اسم مصدر از پوشیدن- جامه – لباس
کسوت  رخت و لباس و جامه و پوشاک
ناری جامه پوشیدنی – لباس
حله جامه، لباس نو، لباسی بلندکه بدن رابپوشاند
رخت لباس ، جامه
زی جامه – کسوت – رخت – لباس- پوشاک – ملبوس
پارچه پاره ، تکه – هر چیز بافته شده- هرچیز بافته‌شده از پنبه، پشم، یا ابریشم؛ جنس ذرعی
دوخت دوختن . (مصدر دیگر یا حاصل مصدر آن دوزش و دوزندگی و مصدرمرخم آن دوخت است ). دوزیدن . پیوند دادن و متصل کردن پارچه های جامه و جز آن با سوزن و نخ بهم
آستر پارچه ای که زیر لباس می دوزند
متقال پارچه سفیدی که از نخ می بافند شبیه کرباس اما ظریف تر از آن است پارچه ٔ پنبئین سفید ناکرده که مثقالی نیز گویند. . قسمی پارچه ٔ نخی که امروز متقال گویند و آن قماشی نزدیک به کرباس است
پارچه اطلسی پارچه اطلس از ابریشم بافته می شود و جامهٔ اطلسی جامهٔ ابریشمی پرزداری است که روی آن پرزدار و پشتش بی پرز است و پرزش کمتر از  است. پارچهٔ اطلس نقشی ساده دارد و یک سوی آن براق است.
ابریشم خیط و رشته که از تارهای دوختن و بافتن را پیله کنند
چیت پارچهٔ پنبه‌ای و نقش داری که بیشتر مزین به نقش گل‌های کوچک و بزرگ بود
چلوار پارچهٔ پنبه‌ای سفید و آهار دار و بسیار پر مصرفی که از آن پیراهن و زیرجامه و ملحفه و روبالشی تهیه می‌کردند
کرباس کرباس یا کرپاس، پارچهٔ پنبه‌ای سفید و درشت بافت که غالباً زنان و مردان روستایی از آن جامه می‌ساختند و برای کفن نیز به کار می‌رفت
کتان پارچه‌ای که از الیاف ساقهٔ کتان ساخته می‌شود. کتان گیاه علفی یکساله‌ای است دارای برگ‌های سبز مات و ساقهٔ متشکل از الیاف نرم و بلند. از این الیاف نخ کتانی هم به دست می‌آورند
مخمل پارچه‌ای نخی یا ابریشمی که یک روی آن صاف و روی دیگر دارای پرزهای لطیف و نزدیک به هم و به یک سو خوابیده‌است
حریر پارچهٔ ابریشمی نازک – وال، تور، فاستونی
ململ نوعی پارچهٔ نخی لطیف و نازک و سفید
ماهوت پارچه‌ای ضخیم تمام پشم، نرم، کمی براق، با سطح پرز دار
کریشه پارچهٔ سبک نخی دارای گل‌های برجسته
کلوکه پارچهٔ نخی که بیشتر برای چادر مشکی بکار می‌رفت
کرپدوشین یا کربدوشین پارچه‌ای از خانوادهٔ کرپ که از ابریشم خام بافته می‌شد
آغبانو پارچه‌ای نازک و پنبه‌ای که بیشتر برای چارقد و چادر به مصرف می‌رسید
گاباردین نوعی پارچهٔ معتبر و مرغوب انگلیسی که بیشتر به مصرف کت و شلوار مردانه می‌رسد
دبیت پارچه‌ای نخی که بیشتر آستر لباس و رویهٔ لحاف می‌شد و نوع علی اکبری آن از همه مرغوب تر بود. حاج علی اکبر شخصی بود که دبیت را به کارخانه‌های دبیت بافی لندن سفارش می‌داد
بورسا بروسا یکی از بنادر معروف ترکیه‌است که محصولات ابریشمی آن شهرت جهانی داشت
تریکو که با خلوص پنبه متفاوت یافت می‌شود و معمولاً برای تولید تیشرت استفاده می‌شود
ریرون جنس نخ آن از الیاف مصنوعی است و گزینه مناسب برای تولید لباس‌های زنانه است
دیور با نخ پلی استر بافته می‌شود و گزینه خوبی برای انواع لباس است
زربفت یکی از رشته‌های صنایع دستی است.
بافندگی گونه‌ای از صنایع دستی است که با بافتن نخ و تبدیل آن به پارچه انجام می‌شود.
الیاف الیاف جمع کلمهٔ لیف یا رشته است. الیاف مجموعه‌ای از ملکول‌های زنجیره‌ای خطی و طویل است، که تا حدود زیادی به موازات یکدیگر در محور طولی لیف قرار دارند.
خیاط لباس دوز
سوزن دوزی در سوزن دوزی همه یا قسمت اعظمی از پارچه از کوک یا بخیه های رنگین پر میشود
ست کردن هم آهنگ کردن، یک دست کردن، هم رنگ کردن، هم خوان کردن، تنظیم کردن، میزان کردن
لباس محلی به لباسی گویند که افراد بومی یک منطقه می پوشند. این لباس معمولاً برگرفته از آداب و رسوم هر منطقه و با توجه به منابع موجود در آن منطقه است.
چادر پارچه ای که زنان برای پوشانیدن چهره و دستها و سایر اعضا و البسه بر روی همه ٔ لباسها پوشند. جامه ٔ رویین زنان . جامه ٔ بی آستین زبرین زنان که تمام سر و تن و پای و دست را از نظرها پنهان دارد.
چارقد چارق، حجاب، روسری، لچک، محجر، مقصوره، مقنعه – جامه ای که زنان زیر چادر بر سر افکنند. پارچه ای سه گوشه یا چهارگوشه که زنان بر سر بندند. روسری. روپاک. معجر. مقنعه. خمار. نصیف. شالی که آن را دور سر پیچند و سر و گردن را بدان پوشند و ظاهراً مخفف «چادرقد» باشد
مانتو جامه ٔ گشادی که روی لباسهای دیگر پوشند (زن و مرد)
شلوار جامه ای که مردان و گاهی زنان پوشند و آن از کمر تا قوزک پاها را می پوشاند
پیراهن پیرهن، جامه، قمیص – جامه ٔ نیم تنه ای که زیر لباس بر بدن پوشند.
حجاب برقع، پوشش، جلباب، چارقد، چارق، چاروق، روسری، رو بند
بلوز جامه ٔ نیم تنه ٔ کرکی یا پشمی یا کاموایی و نخی زنانه یا مردانه
تاپ

بلوز رکابی، بلوز بی آستین

کت نیم تنه آستین دار مردانه و زنانه
روسری چارق، چارقد، حجاب، مقصوره، مقنعه – پارچه ای که زنان بر سر می افکنند و معمولا در زیر چانه گره می زنند. چارقد. در گناباد خراسان بمعنی چادرچه و چادرنماز مستعمل است.
مقنعه پارچه‌ای که زنان سر خود را با آن می‌پوشانند
شال نوعی پارچه ساده یا گلدار که از پشم یا کرک بافند. پارچه‌ای دراز و کم‌پهنا که دور کمر یا سر می‌بندند.
شال گردن نوعی پارچه ساده یا گلدار که از پشم یا کرک بافند. و به دور گردن می اندازند
کلاه سرپوش و هر چیزی که از پارچه و پوست و نمد و جز آن سازند و جهت پوشش بر سر گذارند و آن انواع گوناگون دارد: شاپو، نظامی ، مردانه ، زنانه ، ایمنی ، آهنی ، حصیری و مانند آن
دستکش پوشاک نخی ، ابریشمی ، پشمی ، چرمی یا پلاستیکی که با آن دست را به منظور گرم نگه داشتن و یا محافظت کردن بپوشانند.
کاپشن پوشاک زمستانی به شکل نیم تنۀ کوتاه، کلاه دار یا بی کلاه، که جلو آن با زیپ بسته می شود و در پوشش داخلی آن پارچه هایی از الیاف طبیعی یا مصنوعی برای گرم کردن دوخته می شود.نیم تنه ای که سر آستین و لبه پایین آن تنگ تر است و جلو آن با تکمه یا زیپ بسته می شود.
پالتو بالا پوش، چوخا، آبافت-  از کلمه ٔ فرانسوی پالِت ُ . پوششی ضخیم که مردان و زنان بر روی دیگر جامه ها پوشند. لباس زمستانی ضخیم که روی لباسهای دیگربرتن میکند پوششی ضخیم که مردم برای گرم نگاهداشتن بدن روی لباسهای دیگر پوشند
بارانی جامه ای که آب در آن نفوذ نکند و آنرا جهت حفظ تن از باران پوشند.۲- کلاهی که روز بارانی بر سر نهند.
ژاکت نام نوعی از لباس مردانه که در مواقع رسمی پوشند. || نام قسمی از لباس زنانه.جامه مردانه که تا زانو فرود آید . ۲ – جامه زنانه که تمام قامت را فرا گیرد .نام نوعی از لباس مردانه که در مواقع رسمی پوشند . یا نام قسمی از لباس زنانه و این لفظ در هر معنی فرانسوی است .
پلیور پُلیور یا پولیور (انگلیسی آمریکایی) لباسی بافتنی است که نیم تنه و بازوها را می پوشاند. فرق پلیور با ژاکت بازبودن ژاکت از جلو است.
کودکان و سالمندان پلیور را روی تن پوش، بلوز، تی شرت یا تاپ های دیگر می پوشند. گاهی اوقات هم آن را بدون هیچ لباس دیگری به تنهایی می پوشند. پلوور به طور سنتی از پشم بافته می شوند، ولی الان می توان آن را از کتان و یاالیاف مصنوعی یا هر ترکیب دیگری هم بافت. پلیورها بوسیلهٔ شستن و یا تمیزکردن خشک و یا استفاده از یک پرزگیر یا قرص منسوجات نگهداری می شوند
سویشرت پیراهن آستین دار- به لباس گرمی گفته می باشد که پارچه ی آن بر پایه ی نخ و کتان می باشد در ضمن دارای ضخامت کافی برای گرم نگه داشتن بدن است و عرق را به خود جذب می کند و ضمن گرم بودن تهویه مناسبی دارند
هودی هودی یک پوشاک مشابه پلیور است. هودی در واقع یک سویشرت کلاهدار است؛ همچنین می تواند دارای جیب، زیپ و دکمه نیز باشد. وجود یک طناب یا بند برای تنظیم کلاه به شکل دلخواه نیز از ویژگی های خوب آن است.
جلیقه نیم تنه – نوعی پوشش بدون آستین که زیر کت و روی پیراهن پوشند.
تیشرت نوعی پیراهن جلو بسته و معمولاً آستین کوتاه و گشاد تابستانی .تی شرت (به انگلیسی: t-shirt یا tee shirt) نوعی پیراهن است که برای پوشاندن بالاتنه به کار می رود. معمولاً تی شرت ها دکمه و یقه ندارند و آستین های کوتاهی دارند.
پولوشرت نوعی تیشرت مردانه که از پارچه کشباف تهیه میشود.
جین نوعی پارچه کتانی ضخیم و محکم که از آن لباس دوزند-شش  عدد از هر چیزی
شلوارک شلوارک به معنای «شلوار کوتاه»، نوعی لباس است که برای پوشاندن بخشی از پایین تنه بدن انسان، توسط مردان و زنان پوشیده می شود.
بسیاری از طراحان مشهور لباس و خانه های مد، به طراحی و تولید انواع شلوارک می پردازند. با وجود استفاده کم تر پارچه نسبت به شلوار، قیمت شلوارک ها در کشورهای خارجی معمولاً از قیمت شلوار گران تر است.
پانچو پوششی سنتی است که ریشه در فرهنگ های نخستین آمریکای لاتین دارد. پانچو پارچهٔ پشمی یا نخی مستطیل یا دایره شکلی است که در میانش حفره ای برای خروج سر وجود دارد. پانچوها برای محافظت در برابر سرما یا باران پوشیده می شوند که در حالت دوم از مواد ضد آب برای ساختن آن ها استفاده می شود و معمولاً یقه ای نیز برای آن ها طراحی می گردد.
سارافون پیراهن زنانه یا دخترانه بدون آستین که معمولا بر روی بلوز آستین بلند پوشیده میشود.
دامن قسمت پایین لباس؛ پایین جامه؛ پایین پیراهن و قبا و پالتو و مانند آن در قسمت جلو
کروات دستمال گردن. (یادداشت مؤلف ). پارچه ٔ سبک و لطیف دو تو کرده که حلقه کنند و بطرزی خاص به دور گردن یا به یقه ٔ پیراهن گره بندند و دو سر آن را فروآویزند از پیش سینه و روی پیراهن
کمربند چیزی را گویند که بر میان بندند – تسمه ای از چرم و پارچه و هر آن چه بر کمر بندند.
پاپیون  نوعی دستمال گردن به شکل پروانه
دستمال گردن دستمال گردن پارچه ای با کیفیت که در حال حاضر به عنوان بخشی از زیبایی پوشش بکار می رود و برخی آنرا به استفاده اقلیت های دینی برای تمایز از دیگران نسبت می دهند
سرپوش پوشینه، در، درپوش، کلاه، روسری- ارچهای که زنان سر ودرابا آن میپوشانند
مایو جامه ای که به هنگام شنا به تن کنند. لباس نرم و چسبان که قسمتی از اندام را پوشاند و در حمام و شنا و هنگام ورزش آن را مردان و زنان به کار برند
لباس زیر آنچه که زیرِ آن جامه می‌پوشید
لباس خواب لباسی مخصوص که در هنگام خواب بر تن میکنند
لباس مجلسی انواعی از لباس که در مهمانی و مجالس بر تن میکنند.
عبا بالاپوش، جامه، ردا –  پوششی است از پشم و جز آن که جلوش شکافته است و بر روی لباس پوشند . ۲ – روی پوش گشاد و بلند پشمی یا نخی که در میان پیش باز است و دو سوراخ در طرفین دارد که دستها را از آن بیرون آورند و طبقه روحانیون و جز آنان آن را بر دوش اندازند
یونیفرم اونیفورم، یک شکل، متحد الشکل، یک ریخت، یکسان، یک دست، یک نواخت، یک نواخت کردن
جوراب پوششی که آن را از نخ های پنبه ای یا پشمی و یا ابریشمی بافند و پا را با آن پوشانند. ؛ ~ شلواری جورابی که همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن بافته شده باشد
سربند روسری زنان . شال و دستار مردانه -آن چه سر را با آن ببندند
اکسسوری هرچیزی که که شئی دیگری اضافه شود برای استفاده مفید تر و کاربردی تر
ساسپندر بند شلوار – ساس بند
اورکت نیم تنه گرم معمولاً از پارچه بادوام تهیه میشود که روی لباس های دیگر پوشیده می شود.
سرهمی لباس سرتاسری که بدن را میپوشاند وانواع مختلفی دارد
شومیز کلمه شومیز از واژه فرانسوی Chemise آمده است که به معنای تیشرت و در کل گستره وسیعی از بلوز بانوان و یا ژاکت و هر چیزی از این دست را گویند
ماکسی پیراهن یا دامن زنانه بلند تا مچ پا
دکلته دِکُلته به لباس زنانه‌ای گفته می‌شود که قسمت بالای سینه آن باز است. کلمه Décolleté در اصل فرانسوی و به معنی قسمت بالایی تنه زن (گردن، شانه و سینه) است
تونیک بلوز یا ژاکت کوتاه زنانه تا بالای ران که معمولاً با شلوار یا دامن پوشیده می شود. ۲ – داروی بهداشتی مقوی . ۳ – نت پایه یک قطعه موسیقی . ۴ – نت اول در یک گام
شنل شنل یک قسم لباس سینه باز بی آستین که روی لباسها پوشند پوشاک گشاد بدون آستین که روی دوش اندازند. قبامانندی بی آستین با دامن فراخ و گریبانی چسبان که روی جامه ها پوشند و به طیلسان مانندگی دارد
لباس توتو دامن کوتاه، توتو – لباس مخصوص رقص باله
دستمال جیبی دستمال ظریف کوچکی که درسمت چپ کت گذارند
( اسم ) دستمال ظریفی که بعضی در جیب کوچک سمت چپ بالای کت قرار دهند جیب کوچک
ساپورت  به جوراب شلواری ضخیم ساپورت (به انگلیسی Tights) گفته می‌شود
لگ به شلوار چسبان لگ (به انگلیسی Leggings) میگویند
لباس بارداری لباسی که زنان در هنگام بارداری میپوشند که ازاد و راحت است و معمولا باعث پوشاندن برجستگی شکم میشود
زیرپوش جامه ٔ زیرین. مقابل روپوش. شعار. مقابل دثار. پیراهن. زیرشلوار. لباسی که در زیر لباس پوشند. آنچه که زیر پیراهن و روی بدن پوشند. زیرپیراهن
طراحی مد طراحی مد  هنر استفاده از طراحی، زیبایی‌شناسی (حسّیک) یا زیبایی طبیعی برای خلق پوشاک و زیورآلات است
دکمه سردست دکمه سردست یا سرآستین دکمه ای است که برای بستن آستین پیراهن به کار برده می شود و نیز ممکن است جواهراتی برای پسران و مردان شمرده شود. دکمه سردست می تواند از انواع مختلف مواد مانند شیشه، سنگ، چرم، فلز گرانبها و یا ترکیبی از این ها باشد.
دکمه های سرآستین در ابتدا صرفاً برای طبقهٔ اشراف و ثروتمندان بود. یکی از مدل های اصلی دکمه سرآستین، یک دایرهٔ خیلی کوچک است که به وسیلهٔ یک میلهٔ فلزی به دایرهٔ تزئینیِ بزرگتری متصل می شود.
لباس عروس لباس عروس لباسی است که عروس در مهمانی عروسی یا در هنگام سفره عقد به تن می‌کند. رنگ و مدل لباس عروس به فرهنگ و رسوم قومیتی بستگی دارد.
پارچه بافتنی پارچه بافتنی نوعی از پارچه است که بر خلاف منسوجات بی‌بافت و پارچه‌های حاصل از نساجی، به روش بافندگی ایجاد شده و هم جنس نرمتری دارد و هم به خاطر بافته بودن، به سادگی قابل شکل دادن است در نتیجه در تهیه جوراب یا کلاه از آن استفاده می‌شود.
نساجی نساجی عبارتست از ریسندگی یا بافندگی، هنر بافتی است که در آن برای تولید پارچه، دو مجموعهٔ مجزا از نخ‌ها و رشته‌ها که تار و پود نامیده می‌شوند، در هم بافته شوند. رشته‌های تار در قطعهٔ پارچه به صورت طولی، و رشته‌های پود در عرض از این سو به آن سو می‌روند.
چادر عربی به عبای زنانه گفته می‌شود؛ پوششی است که زنان عرب آن را بر روی سر خود می‌گذارند

این واژه نامه و دیکشنری تخصصی لباس به بررسی کلمات و عبارات رایج در زمینه پوشاک پرداخته و همچنین واژه نامه ای تخصصی در زمینه کلمات محلی مرتبط به پوشاک تهیه کرده است.

واژه نامه و دیکشنری تخصصی لباس محلی

چاوک لباسی شبیه مانتوهای امروزی است که پارچه آن از ابریشم قرمز رنگ و آستر زیر پارچه نیز در حاشیه ها و سرآستین ها سوزن دوزی دارد. لباس مخصوص اقوام ترکمن
چلپی زیباترین لباس سوزن دوزی ترکمن و از جنس ابریشم است که با داشتن تنوع و ظرافت خاصی در مراسم ازدواج به عروس می پوشانند. لباس مخصووص اقوام ترکمن
یلک لباسی است که با زیورآلات و سکه تزئین می شود و بر سر می اندازند و جنس آن از ابریشم است. لباس مخصوص اقوام ترکمن
دون نام لباس محلی مردان ترکمن است که جنس آن ابریشم قرمز تیره و با راه راه مشکی بوده و نوع سوزن دوزی آن، قیطان دوزی است که با عرض دو سانت و به رنگ مشکی و قرمز در کناره ها و سرآستین لباس دوخته می شود.
کراس بلوز – لباس محلی استان خراسان شمالی
شیلوار دامن -لباس محلی استان خراسان شمالی
آجیده به گیوه های شهرستان ملایر گفته میشود.
سرکی همان چارقد است و  از جنس متقال، نجمه، اطلسی و ابریشم تهیه می کنند
تومبال زنان آن را زیر دامن های چین دار کوتاهی که به آن «شوال قری» یا «قرقره تومبان» گفته می شود، می پوشند. لباس محلی استان همدان
لچک سربند- لباس مخصوص استان گیلان
الجاقبا پوشش دوخته شده ای از مخمل یا پارچه چادر شب است که پوشش زنان در کوهستان های شرقی و قاسم آباد بوده است – لباس مخصوص استان گیلان
کمردبد چادر کمر، پوششی است که بانوان گیلانی آن را به کمر می بندند.
چارشو چارد شب به گویش محلی
شلیته دامن کوتاه و گشاد و پرچین که در قدیم زنان روی شلوار می پوشیدند
تنبان توبان، زیرجامه، شلوار، شلوارلیفه دار
ارخالق  نیم تنه ای که مردان و زنان می پوشیدند و لای رویه و آستر آن پنبه قرار می دادند.

اصطلاحات مربوط به صنعت پوشاک،مد و نساجی

در این قسمت واژه نامه و دیکشنری تخصصی لباس به بررسی اصطلاحات در صنعت نساجی پرداختیم:

دیکشنری تخصصی لباس - مجله خبری تیپ تیک
دیکشنری تخصصی لباس – مجله خبری تیپ تیک

خرج کار بافت

خرج کار باف معمولا به تولید کنندگانی  که با ماشین های بافندگی تخت یقه ، سرمچ و… را می بافند گفته می شود.

خرج کار

معمولا به موارد جانبی برای تولید یک لباس مانند یقه ، دکمه ، زیپ و… گفته می شود.

اسپان

اصطلاحیست که اکثرا برای نوعی نخ پلی استر (تکه تکه شده ) به کار می رود که البته مفهوم دقیق آن نخ هایی است که الیاف آن تکه تکه هستند و حالت یکسره ندارند و فقط مربوط به پلی استر نمی شود . اسپان بودن یک نخ به ردوبدل هوا در لباس کمک میکند

ژاکارد

نوعی طرح پارچه می باشد که طرح هایشان تابع روند بافت است .ژاکار یا جاکارد صورت های لوزی، مربع ،حاشیه زیگزاگی و اشکال مختلف … دارند.

مرسریزه

نوعی تکمیل نخ های پنبه است که طی یک فرآیند قلیایی خواص مفیدی را به نخ میدهد و برخی خواص بدرا از نخ پنبه میگیرد. این فرآیند طی کشیدن نخ و افزودن محلول صورت میگیرد. پارچه های مرسریزه (بافته شده با این نخ) دارای شفافیت و براقیت بیشتری نسبت به پارچه های پنبه دیگر است و آبرفت کمتری دارند. اگر نخ پنبه عادی و مرسریزه شده را برش دهیم ، قطر نخ پنبه عادی حالت لوبیا شکل دارد و در این فرآیند ،این شکل به دایره نزدیک تر می شود.

فیلامنت

معمولا به نخ های پلی استری که اسپان نیستند (تکه تکه نشده اند) و الیفشان یکسره است گفته می شود که معمولا در لباس های عادی به صورت تنها مصرف نمی شوند و  در لباس های ورزشی کاربرد زیادی دارند. گاهی به صورت مخلوط با نخ های دیگر نیز از آن در لباس های مختلف بهره می برند.

تیکه رنگ کنی

گاهی برخی لباس ها با پارچه های خام (بدون رنگ) دوخته شده و کار دوخته شده آن قبل از عملیات نهایی دوخت ، توسط رنگرزی های تخصصی رنگ و تکمیل می شوند. به این عمل تکه رنگ کنی می گویند

دیکشنری تخصصی لباس – مجله خبری تیپ تیک

رینگر(رینگل)

به پارچه های راه راه بافته شده با گربافت یا ماشین تخت می گویند . این پارچه ها  با تغییر نخ در طی بافت راه راه می شوند و از مشخصه هایش اینست که پشت پارچه همرنگ و هم ردیف با روی آن است. به گردباف هایی که این نوع پارچه را تولید می کنند ، رینگرباف نیز گفته می شود.

دورو یک رو

دو نوع از بافت پارچه می باشند ، در یک رو یک لایه بافت شده و در درو یک لایه دیگر هنگام بافت با لایه اصلی ضمیمه می گردد. معمولا  هر دو طرف پارچه های دورو قابل استفاده هستند.

دورس

نوعی پارچه ضخیم تر بافته شده با ماشین های گردباف است که پشت پارچه به صورت تارهای نخ و روی آن دارای تراکم و ضخیم است و معمولا نخ های نگهدارنده پشت از پنبه و روی آن با هر نخی قابل بافت است . این پارچه ها کاربرد پاییزه و زمستانی دارند  . دورس دونخ و سه نخ از رایج ترین دورس ها در بازار هستند.

تول

نوعی پارچه ضخیم تر بافته شده با ماشین های گردباف است که پشت پارچه به صورت تارهای نخ و روی آن دارای تراکم و ضخیم است و معمولا نخ های نگهدارنده پشت از پنبه و روی آن با هر نخی قابل بافت است . این پارچه ها کاربرد پاییزه و زمستانی دارند  . دورس دونخ و سه نخ از رایج ترین دورس ها در بازار هستند.

رگلان

به تکه های لباس های زمستانی که احتیاج به برش نداشته و در حین بافت با ماشین های تخت شکل برش خورده میگیرند گفته می شود که معمولا با دونه گیر این قطعات را به هم متصل می کنند و با چرخ خیاطی عادی دوخته نمی شوند .

نمره نخ

معمولا نمره نخ را برای مقیاس اندازه گیری ضخامت نخ به کار می برند و محاسبه ای بر طبق طول و وزن دارد.  به طور مثال بسیاری از نخ های کار شده در تی شرت های عادی ، نمره ۱/۲۰ یا ۱/۳۰ می باشند . توجه داشته باشید که هرچه عدد زیر اعشار بیشتر باشد . ضخامت نخ کمتر است یعنی ۱/۲۰ ضخیم تر از ۱/۳۰ است .

لاکرا

لاکرا نوعی نخ فیلامنت (یکسره ) می باشد که حالت کشسانی دارد و معمولا با تلفیق آن همراه با نخ های دیگر در بافت ، به پارچه حالت کشی می دهد .جنس لاکرا از مواد است.

دیکشنری تخصصی لباس – مجله خبری تیپ تیک

تریکو

اصطلاح رایجی که در خصوص بافت های گره ای (گردباف) به کار برده می شود و نوعی بافت پارچه می باشد نه نوع نخ یا دوخت لباس. در حقیقت تریکو یا tricot یکی از انواع بافت گره ای است و تمامی انواع آن را شامل نمی گردد.

آکریل

معمولا به نوعی از نخ های مصنوعی مخصوص بافت های زمستانی می گویند که حالتی پف کرده دارد و ممکن است به صورت مخلوط نیز استفاده شود . اکریل به دلیل وزن پایین نسبت به حجمش ، برای بافندگان صرفه ی زیادی دارد.

دونه گیری

به عملی که زده های یک لباس ترمیم می گردد گفته می شود و با دونه گیری بافت تفاوت دارد.

جودون

نوعی پارچه است که بافت آن از حالت عادی کمی زبر تر است و حفره های بافت روی پارچه قابل مشاهده است.

کامپکت

معمولا به فرآیند پایانی تولید پارچه می گویند که شامل حرارت دادن ، پرس و … به پارچه می باشد. این عمل برای قابل استفاده تر شدن پارچه ها امری ضروری محسوب می شود . البته کامپکت به نوعی تکمیل نخ نیز گفته می شود.

فینیش پارچه

به مرحله ی پایانی تولید پارچه گفته می شود که ممکن است با آنزیمشوری ، رنگرزی و … همراه باشد.

دیکشنری تخصصی لباس – مجله خبری تیپ تیک

ابرفت

به جمع شدگی پارچه پس از شست آن گفته می شود . معمولا در کامپکت پارچه درصد قابل توجهی از آبرفت آن را می گیرند. در حالت عادی ، آبرفت پارچه های پنبه ای بیشتر از پارچه های مصنوعی می باشد

کپ (kop)

اصطلاحیست که برای ارزشیابی الگوی لباس به کار گرفته می شود . به طور مثال ( کپ کار خوبه ) یعنی الگوی تی شرت مناسب است و روی تن به خوبی جلوه میکند . البته کپ موارد استفاده دیگر زیاد دارد.

خار زدن

اصطلاحیست که به عمل کرک دار کردن پشت پارچه توسط دستگاه خار نسبت داده می شود

سنگشور و آنزیم شور

به انواع فینیش پارچه یا لباس های پنبه گفته می شود که جلوه ی پارچه را دسخوش تغییر می کند.

یقه دلبری

نوعی از اشکال یقه در دوخت است که تقریبا شبیه یقه هفتیست که پایین یقه کشیده تر شده.

ماشین تخت

به ماشین های بافندگی که به صورت کشویی و رفت و آمدی می بافد گفته می شود. گاهی کشو یا ماشین کشو نیز خطاب می گردد.

تریکو

برگرفته از واژه انگلیسی tricot است که به نوع خاصی از بافت حلقوی تاری یا warp knitted گفته می شود. اگر به معنای tricot رجوع کنید، متوجه تفاوت آن با تعریف تریکو در ایران خواهید شد. تعریف تریکو در بازار ایران کاملا متفاوت است و  هنوز نیز تفاوت هایی میان تعاریف وجود دارد. در اکثر موارد و در بین عموم، تریکو را به بافت های حلقوی پودی یا همان knitting اطلاق می کنند که در دو نوع تخت و گرد فرآوری می شود. از این رو مجوزهای مربوط به این فعالیت را صنف تریکو و کشباف (کشباف و جوراب) صادر می کند.

یارد

(واحد اندازه گیری پارچه) – یارد، مانند متر، واحد اندازه گیری طول و معادل با ٩١۴ میلیمتر یا ٩١ سانتیمتر است. واحد اصلی اندازه گیری طول در ایران، متر معادل با ١٠٠ سانتی متر است؛ به همین دلیل پارچه های تولید ایران برحسب متر اندازه گیری می شوند. این در حالی است که در اکثر کشورها واحد اندازه گیری طول بر حسب یارد است.

دیکشنری تخصصی لباس – مجله خبری تیپ تیک

 طاقه پارچه

یکی از اصطلاحات رایج در بازار پارچه، طاقه پارچه است که گاه به اشتباه تاقه نوشته می شود. در زبان عامیانه به آن توپ پارچه نیز می گویند. البته در بازار بیشتر از کلمه طاقه استفاده می شود. طاقه های پارچه از نظر ظاهری به صورت استوانه ای شکل یا به صورت مکعب مستطیل هستند. در اصطلاح به طاقه های استوانه ای شکل، رول گفته می شود. طاقه های مکعب مستطیلی شکل، طاقه کتابی نامیده می شوند. عرض طاقه همیشه به معنای عرض پارچه نیست. کارخانه ها در طاقه پیچی، گاهی پارچه را به صورت یک لا و گاهی به صورت از وسط تا شده می پیچند. برای مثال، طول طاقه کتابی پارچه ای با عرض ١۵٠ سانتیمتر برابر با ٧۵ سانتیمتر است؛ زیرا پارچه از وسط، تا شده است.

عدل پارچه

از دیگر اصطلاحات رایج در بازار پارچه، واژه عدل پارچه، عدل بندی و فروش عدلی است که بیشتر در داد و ستدهای عمده پارچه استفاده می شود. زمانی که عمده فروش یا کارخانه نساجی بخواهد یک یا چند طاقه را برای مشتری ارسال کند، طاقه ها را داخل گونی گذاشته و با نخ های مخصوص، گونی را می دوزند که به این عملیات عدل بندی می گویند. به هر گونی که چند طاقه پارچه داخل آن باشد، یک عدل پارچه یا یک عدل قماش می گویند. قماش نام عربی پارچه است که در بازارهای سنتی از این واژه زیاد استفاده می شود. در عدل بندی استاندارد کارخانه های نساجی، تعداد طاقه های موجود در داخل گونی به صورت عدد زوج است. معمولا تعداد استاندارد طاقه های کتابی در یک عدل ٨، ١٠ یا ١٢ طاقه، و تعداد استاندارد طاقه های رول معمولا ۶ عدد است.

متراژ هر عدل، برابر با جمع متراژ طاقه های داخل یک عدل است. برای مثال اگر داخل یک عدل ٨ عدد طاقه ۴٠ متری باشد، متراژ آن عدل برابر با ٣٢٠ متر است. اکثر کارخانجات نساجی و بعضی از فروشنده های عمده، پارچه را فقط به صورت عدلی می فروشند؛ یعنی حداقل سفارش مشتری باید یک عدل باشد. تفاوت فروش طاقه ای با فروش عدلی در این است که در فروش طاقه ای، حداقل خرید مشتری می تواند یک طاقه باشد، ولی در خرید عدلی باید چندین طاقه که داخل یک عدل قرار دارند، یک جا خریده شوند.

پارچه کیلویی

پارچه های کیلویی، پارچه هایی هستند که از طول کش مى آیند و به صورت دقیق نمی توان آن ها را اندازه گرفت. از جمله اصلی ترین پارچه هایی که به صورت کیلویی فروخته می شوند، پارچه های تریکو هستند که در اکثر آن ها از الیاف لاکرا یا اسپاندکس که همان کش است، استفاده می شود. در تولید بعضی از پارچه ها از الیاف کشی استفاده می شود. اگر پارچه از دو سمت طول و عرض، و یا فقط از سمت طول کش بیاید، به صورت کیلویی فروخته می شود. فروشنده ها فقط به صورت تقریبی می توانند محاسبه کنند که هر کیلو از یک پارچه خاص، معادل چند متر است.

هر پارچه با توجه به جنس، الیاف، عرض و ضخامت آن، وزن متغیری دارد. برای درک بهتر از قیمت هر متر در خرید پارچه های کیلویی از فروشنده بپرسید که هر کیلو از آن پارچه، حدود چند متر است. برای مثال اگر فروشنده، پارچه دیور با عرض ١۵٠ سانتیمتر را کیلویی ٢٠ هزار تومان و هر کیلو را تقریبا ٣ متر اعلام می کند، شما می توانید حساب کنید که پارچه دیور به صورت تقریبی متری ۶٧٠٠ تومان است.فروش پارچه به صورت کیلویی تنها مختص پارچه های کشی نیست. برخی پارچه های غیرکشی نیز، تحت شرایطی باید به صورت کیلویی یا وزنی فروخته شوند؛ به عنوان مثال می توان به پارچه های تکه ای، درجه یک و نیم، درجه دو و یا ضایعات ( استوک ) اشاره کرد.

پارچه تکه ای

منظور پارچه هایی هستند که در فرآیند تولید به دلایل گوناگون با طول های مختلف ( معمولا یک تا ده متر ) از پارچه های درجه یک جدا می شوند.

استوک

به پارچه های ضایعات، استوک گفته می شود. تکه های استوک، زیر یک متر هستند و از تکه های ۵ سانتیمتری شروع می شوند، داخل گونی بسته بندی و به صورت فله ای یا کیلویی، خرید و فروش می شوند.

وزن یا گرماژ

یکی دیگر از اصطلاحات رایج در بازار پارچه، گرماژ است که همان مفهوم وزن را دارد. اما روش محاسبه وزن پارچه چیست؟ واحد اندازه گیری وزن یا گرماژ پارچه برحسب گرم است. هر پارچه ای می تواند با تراکم بافت های مختلف و به طبع آن ضخامت های مختلفی تولید شود. میزان مصرف الیاف در بافت پارچه و فشردگی این الیاف با یکدیگر که همان تراکم پارچه است، باعث به وجود آمدن ضخامت پارچه و وزن آن می شود.

کارخانجات نساجی و فروشندگان پارچه برای مشخص کردن تراکم بافت پارچه، وزن یا گرماژ را به خریدار می گویند. هرچه پارچه، تراکم بافت و ضخامت بیشتری داشته باشد، گرماژ بیشتری نیز دارد. منظور از گرماژ پارچه، میزان وزن یک متر طول پارچه در عرض آن است. برای مثال اگر فروشنده بگوید که این پارچه تترون با عرض یک متر و نیم، ١٨٠ گرم وزن دارد، یعنی وزن یک متر پارچه در عرض ١۵٠ سانتیمتر، ١٨٠ گرم می شود.

پس روش محاسبه وزن پارچه با هر عرضی که داشته باشد، به این صورت است که یک متر از طول پارچه را برش می زنند و روی ترازو قرار می دهند تا گرماژ بدست آید. زمانی که گرماژ پارچه به شما گفته شد، حتما از عرض پارچه نیز سوال کنید. برای مثال اگر پارچه تترون با عرض سه متر، ٣۶٠ گرم باشد، یعنی وزن پارچه در ابعاد یک متر در سه متر، ٣۶٠ گرم است.

کالیته یا کاتالوگ پارچه

اکثر کارخانجات نساجی و تامین کننده های پارچه، نمونه ای کوچک از زیردست به همراه رنگبندی یا طرح هاى مختلف آن پارچه را با کالیته های مقوایی فراهم می کنند. از این طریق، مشتری می تواند همزمان با لمس پارچه، تمام طرح ها و رنگ های موجود را به صورت یک جا مشاهده کند.

شکل ظاهری و سایز کاتالوگ با توجه به میزان رنگبندی و طرح، سایز طرح، نوع جنس، سلیقه شخصی و غیره متفاوت است.

سری رنگ پارچه

در تولید پارچه های طرحدار مانند پارچه های پیراهنی و ملحفه ای، یک طرح در چند رنگ مختلف تولید می شود. در پارچه های ساده رنگی نیز گاهی یک جنس پارچه در چند رنگ تولید می شود.در بعضی مواقع، فروش کارخانجات نساجی و عمده فروش ها به این صورت است که تمام رنگ های یک طرح یا پارچه را یک جا به فروش می رسانند.

برای مثال پارچه ملحفه ای گلداری را در نظر بگیرید که با پنج رنگ مختلف تولید شده است. اگر کارخانه نساجی یا فروشنده بگوید که فروش به صورت سری رنگ است، یعنی این که مشتری باید تمام رنگبندی را یک جا خرید کند؛ یعنی از هر رنگ حداقل یک طاقه به مشتری فروخته می شود.اگر فروش هم به صورت سری رنگ و هم به صورت عدلی باشد، یعنی داخل عدل دو سری رنگ و حداقل فروش یک عدل است.

دیکشنری تخصصی لباس – مجله خبری تیپ تیک

ضد اب ژاول بودن

منظور از ضد آب ژاول بودن، این است که پارچه در اثر شستشو با وایتکس یا آب ژاول، کیفیت خود را از دست نمی دهد و رنگ یا چاپ آن خراب نمی شود.این نوع پارچه از طرفداران زیادی برای تولید تیشرت ها دارد.

خام پارچه

در بازار شاید بشنوید که خام پارچه در فلان کارخانه تولید، و رنگرزی یا چاپ و تکمیل آن در فلان شرکت صورت گرفته است. مفهوم خام پارچه یا تکمیل، شاید برای بعضی خریداران پارچه مبهم باشد.

تکمیل

اکثر پارچه ها ابتدا با الیاف مختلف بافته می شوند. پس از بافت پارچه با الیاف، خام پارچه تولید، و به رنگرزی یا واحد چاپ ارسال می شود. به فرآیند کامل شدن تولید پارچه پس از تولید خام، اصطلاحا تکمیل می گویند.

سوپر پارچه و شبه پارچه

گاهی قبل یا بعد از نام پارچه و اسم کارخانه، کلمه سوپر می آید که مفهوم آن کیفیت بالاتر از حد انتظار است.

برای مثال شاید اصطلاحاتی مثل سوپر فیونا یا تترون سوپر و غیره را شنیده باشید که منظور فروشنده یا کارخانه، کیفیت فوق العاده پارچه نسبت به دیگر جنس های مشابه آن است.کلمه سوپر قبل از نام برند و کارخانه، بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و به منزله تولید محصول مورد نظر با کیفیت بهتر از تولیدات قبلی کارخانه است. کلمه شبه یا شبیه نیز قبل از نام بعضی از پارچه ها به کار می رود، مثل شبه فاستونی یا شبه ترگال که معنای آن شبیه پارچه فاستونی یا پارچه ترگال است.

اگر برای تولید پارچه ای استانداردی تعریف شده باشد و کارخانه ای آن استانداردها را رعایت نکند، ولی موفق به تولید پارچه ای با مشخصات نزدیک به پارچه مورد نظر شود، کلمه شبه را قبل از اسم پارچه اصلی می آورند.دلیل اصلی تولید این نوع پارچه ها از جمله پارچه شبه فاستونی، کاهش قیمت تمام شده محصول است.

اسکونت

اسکونت، همان اختلاف قیمت در خریدهای نقدی و چکی است که به ازای هر ماه محاسبه می شود. میزان اسکونت ارتباط مستقیم با انصاف فروشنده دارد.

پس کرایه و کرایه شهری

کرایه شهری یا پس کرایه معمولا به هزینه پیک موتوری، وانت و یا گاری برای انتقال بار پارچه به محل باربری یا تعاونی اتوبوسرانی گفته می شود. این هزینه به مبلغ کرایه باربری یا اتوبوس اضافه شده و موقع تحویل از خریدار دریافت می شود

لاکرا

لاکرا (Lycra)، اسپندکس (Spandex)، یا الاستین (Elastane) از انواع پارچه ها‌یی بوده که با الیاف مصنوعی بافته میشود و خاصیت کشسانی فوق‌العاده‌ای دارد.  لاکرا که بعضی اوقات با نام “کش” هم شناخته می شود، از پلاستیک طبیعی محکمتر و بادوام‌تر است و معمولا می شود آن را تا ۵ برابر اندازه عادی خودش کش داد.

دیکشنری تخصصی لباس – مجله خبری تیپ تیک
برچسب ها

نوشته های مشابه

بستن